آزمون سعودی در عبرت گیری

پایگاه رهنما:

تاکنون ایران و عربستان حداقل چهار دور مذاکرات محرمانه داشته اند. مذاکراتی که از محتوای آنها خبر چندانی به بیرون درز نکرده است. طبق آنچه برخی منابع گفته اند، مذاکره با درخواست سعودی و واسطه‌گری عراق بین مقامات امنیتی طرفین صورت گرفته است؛ لکن دولت عربستان از ترس افشای ماجرا و ریخته شدن آبرویش، پیشدستانه مبادرت به افشای خبر نمود و بلافاصله هم خودش آن را تکذیب کرد.

موضوعات مذاکره پرونده‌های یمن و لبنان بوده است. سعودی به ایران پیشنهاداتی در خصوص عدم حمایت از دولت نجات ملی وابسته به انصارالله یمن در قبال حل مشکل تشکیل دولت و اقتصاد لبنان را مطرح کرد که با واکنش قاطع طرف ایرانی روبرو شد.

نماینده ایران تصریح کرد که جمهوری اسلامی در امور داخلی یمن دخالت نخواهد کرد و تنها راه توقف حملات انصارالله به عمق خاک سعودی، پایان اشغال‌گری، توقف حملات هوایی و اتمام محاصره یمن است.

این مذاکره بدون اذن و اطلاع آمریکا برگزار شده؛ زیرا سعودی اطمینان یافته که دولت بایدن قصد بازگشت به برجام را دارد و این یعنی تضمین امنیتی ایالات متحده به ایران و پذیرش هژمونی این کشور در منطقه غرب آسیا.بنابراین عربستان نیز باید خود را برای پذیرش شرایط جدید آماده کند.

آمریکا به دلیل تنگناها و چالش‌های جدی راهبردی و معضلاتی که با چین و روسیه دارد و همچنین مشکلات اقتصادی ناشی از برجام، تمایلش بر حل چالش‌های دیگر است و مقابله با رقیب فرعی چون ایران را برخلاف دوره ترامپ به رقبای اصلی ترجیح نخواهد داد. بنابراین پادشاهی سعودی با درک این مطلب، قصد دارد از قافله عقب نمانده و تغییر نسبی سیاست‌هایش در منطقه را عملی نماید. خصوصاً باتوجه به گیر کردن نظامیان و متحدانش در باتلاق یمن.

واقعیت آن است که عربستان سعودی پیش از آن که به سفارت آن در تهران حمله شود، روابط عمیقی با ایران نداشت و روابط میان دو کشور با تلاطم های سیاسی زیادی همراه بود.اتفاقاتی که پس از قطع روابط میان دو کشور افتاد بر عمق اختلافات و رفتارهای غیر سازنده عربستان سعودی علیه ایران افزود.فاجعه منا و مکه، اعدام شیخ نمر رهبر شیعیان عربستان و برخی رفتارهای دیگر که از سوی سعودی ها شکل گرفت، باعث شد تا روابط هر چه بیشتر تیره شود.
بحران منطقه نیز که یکی از عوامل به وجود آمدن آن سیاست های رژیم سعودی است، باعث شد تا روند عمیق تر شدن دشمنی های سعودی علیه ایران افزایش یابد.
تأسیس گروه تروریستی تکفیری وهابی داعش در منطقه که از سوریه آغاز و به عراق نیز رسید، طرح و برنامه ای بود که ادامه آن به جمهوری اسلامی می رسید .هدف از تشکیل و تأسیس داعش در منطقه، مقابله با جمهوری اسلامی برای نابودی ایران بود .حمله نظامی به یمن و جنایاتی که رژیم سعودی علیه مردم مظلوم یمن مرتکب می شود نیز در راستای مقابله با جمهوری اسلامی است.
اکنون شرایط تغییر کرده و تحولات به گونه ای پیش رفته است که موازنه قوا بر ترازوی ایران سنگینی می کند. عربستان برای آنکه از باتلاق شکست ها بیرون بیاید و بتواند خود را نجات دهد، نیازمند آن است تا روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران بهبود بخشد.سران عربستان سعودی فاقد تفکر، دوراندیشی و سیاست منطقی و اصولی هستند به همین خاطر است که تحت تأثیر نفوذ و دستورات دیکته شده دیگران قرار می گیرند.
عربستان سعودی به شدت تحت تأثیر ایالات متحده است و اکنون که برخی رژیم های عربی تن به سازش با رژیم صهیونیستی داده اند، ریاض نیز برای این منظور وسوسه شده اما می داند که برقراری روابط با اسرائیل با بهبود روابط با ایران توفیر دارد و ارزش بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران بسیار بالاتر از سازش با رژیم صهیونیستی است.
چه بسا اگر تاکنون عربستان سعودی اقدام به برقراری رابطه رسمی همچون برخی دیگر از رژیم های عربی منطقه با رژیم صهیونیستی نکرده است، واهمه ای است که از ایران دارد.
قطعاً اگر عربستان سعودی تصمیم به سازش با رژیم صهیونیستی بگیرد بر روابط خود با جمهوری اسلامی ایران تأثیر منفی می گذارد. جمهوری اسلامی ایران در منطقه تأثیر گذار است، نمی توان نفوذ و تأثیر ایران را نادیده گرفت، به همین خاطر است که سران سعودی بهبود روابط با ایران را ترجیح می دهند.در کنار تحولاتی که در منطقه در حال وقوع است، خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان که با سراسیمگی و بدون برنامه ریزی انجام شد، عربستان سعودی را که متحد اصلی آمریکا در منطقه است نگران کرد.
نگرانی عربستان سعودی از خروج آمریکا از افغانستان از آن بابت است که احتمال می دهد ایالات متحده به مرور از منطقه خلیج فارس خارج شود و ضریب امنیت عربستان به خاطر چالشی که از خروج آمریکا به وجود می آید کاهش یابد.
قوام و دوام عربستان سعودی با توجه به سیاست هایی که در منطقه از سوی محور غربی- عبری- عربی پیاده شده، بسیار متزلزل و شکننده گشته تا جایی که احساس خطر سقوط باعث شده تا سران رژیم سعودی به سوی ایران گرایش پیدا کنند .هر چند هنوز هم در سخنان و لفاظی های مقامات این کشور علیه ایران نمونه هایی دیده می شود اما از این دست سخنان بسان آن ضرب المثل است که می گوید؛« با دست پس می زند با پا پیش می کشد.»
ایران نیز تمایل دارد تا روابط بهبود یابد و از حالت تخاصم خارج شود، اما برای این منظور عجله ندارد و اشتیاق زاید الوصفی از خود نشان نمی دهد؛ چرا که می داند عربستان مشتاق تر است .ایران در نبود عربستان سعودی در پهنه روابط منطقه ای زیان ندید بلکه این عربستان بود که بیشترین خسارت را متحمل گشت.اما در این میان باید به این نکته نیز پرداخت که روابطی سودمند خواهد بود که حتی در شرایط دشوار و اختلافات سیاسی نیز ماندگار و پایدار باقی بماند و منجر به قطع کامل روابط نشود.